Voorbereiding warmteleiding vanuit Moerdijk stilgelegd
Voorlopig geen warmte en CO2 van Shell voor tuinders Nieuw Prinsenland
Na een voorbereidingsperiode van meerdere jaren hebben de partners in EnergywebXL besloten de ontwikkeling van de warmte- en CO2-koppeling van Shell Moerdijk naar het glastuinbouwgebied Nieuw Prinsenland en Suiker Unie voorlopig stil te leggen.
Met het huidige beleid is de aanleg van de kapitaalintensieve infrastructuur voor gebruik van restwarmte financieel niet haalbaar, zo melden de betrokken partijen, provincie Noord-Brabant, Enpuls, Coöperatie Glastuinbouw, Nieuw Prinsenland, Suiker Unie en Shell Moerdijk.
Alle partijen willen graag verder met dit project. "In het klimaatakkoord staan stevige ambities over de verduurzaming van de glastuinbouw en industrie in Nederland. Op het Haven- en Industrieterrein Moerdijk is restwarmte beschikbaar die de bedrijven nu afvoeren naar de lucht en het oppervlaktewater. Ook komt er CO2 vrij, deels in geconcentreerde en gemakkelijk af te vangen vorm."
"EnergywebXL is bedoeld om deze restwarmte en CO2 uit te koppelen naar bedrijven en woningen in de wijde omtrek van Moerdijk. Het project kan dan ook substantieel bijdragen aan het besparen op het energieverbruik in Noord-Brabant met een potentiele energiebesparing van circa 2 PJ per jaar. Dit is ongeveer 1,6% van de totale warmtebehoefte in de provincie Noord-Brabant, vergelijkbaar met 50.000 huishoudens."
In de startblokken
Nieuw Prinsenland is onder meer vanwege de schaalgrootte bij uitstek geschikt om te laten zien hoe een dergelijke uitkoppeling gerealiseerd kan worden. Partijen staan in de startblokken om met de daadwerkelijke uitvoering van EnergywebXL te beginnen.
In het voorjaar van 2017 begon de samenwerking met betrokkenheid en flinke ontwikkelbudgetten van de glastuinbouwbedrijven Nieuw Prinsenland, Shell, Suiker Unie, Enpuls en de Provincie Noord-Brabant. Het ontwerp van de infrastructuur is gereed en elk van de partijen is bereid om de benodigde investering voor de laatste fase op zich te nemen mits er zicht is op een financierbaar netwerk.
Restwarmte kan niet concurreren met WKK
Onvermijdelijk bij restwarmteprojecten is de aanleg van infrastructuur om de uitkoppeling tot stand te brengen. De kosten voor de aanleg van deze restwarmte- en CO2-leidingen zijn substantieel, vooral
door de afstand van 20 km tussen de warmtebron Shell, Suiker Unie en het kassengebied Nieuw Prinsenland.
"Om de aanleg van deze infrastructuur betaalbaar te maken zijn grote volumes noodzakelijk. Als gevolg van het feit dat het glastuinbouwgebied op dit moment nog in ontwikkeling is, zijn de volumes bij de start echter relatief laag. Deze lagere warmte volumes die in de begin jaren over de infrastructuur uitgekoppeld worden, maken de restwarmte echter dusdanig duur dat deze niet meer kan concurreren met de gasgestookte WKK (warmtekrachtkoppeling), wat dan weer leidt tot nog lagere volumes en dus hogere kosten."
"Daarbovenop komt dat de glastuinbouw CO2 nodig heeft om de planten in de kas te laten groeien; met restwarmte is daarvoor externe levering nodig en deze externe CO2-voorziening is ook nog niet ingevuld."
Wat is nodig?
De projectpartijen hebben naar eigen zeggen alles gedaan, binnen hun mogelijkheden, om het project te realiseren. Helaas is gebleken dat dit onvoldoende is om over te gaan tot de daadwerkelijke aanleg van de verbinding Moerdijk – Nieuw Prinsenland.
"Om dit project van de grond te krijgen is een goed ondersteuningsregime nodig voor de aanleg van de infrastructuur voor restwarmte en CO2. Dat vraagt bij de uitwerking van het klimaatakkoord ook om een andere kijk op energiebelastingen en CO2-emissies, en om consistente en stabiele regelgeving die rekening houdt met de specifieke situatie van de glastuinbouw."
"Erkenning van de levering van CO2 aan de kas als bijdrage aan de klimaatdoelstellingen is nodig, omdat die het mogelijk maakt de
uitstoot van CO2 bij de glastuinbouwbedrijven sterk te verminderen."
Vervolg
De betrokken partijen vinden het bijzonder spijtig dat dit project dreigt te stranden. Dit wringt des te meer, omdat dit project in kosten en investeringen per ton bespaarde CO2-uitstoot nog steeds relatief
goedkoop is. Partijen zien nog steeds goede mogelijkheden om de warmte uitkoppeling tussen Shell Moerdijk en de glastuinbouw en industrie in Nieuw Prinsenland te realiseren.
"Nieuw Prinsenland is misschien wel het meest voor de hand liggende glastuinbouwgebied in Nederland om te verduurzamen, vanwege de schaalgrootte, de compacte ligging en omdat het nieuw wordt aangelegd. De opstartkosten en de benodigde financiële zekerheden zijn echter te hoog om alleen door de deelnemers van het eerste uur te laten dragen. De projectpartijen gaan dan ook graag in gesprek met het kabinet over haar visie en beleid voor de inzet van restwarmte om de energietransitie te versnellen."
Boer den Hoedt gaat naar Dinteloord
Het sla op water productiebedrijf Boer den Hoedt uit Ridderkerk verplaatst haar activiteiten naar Nieuw Prinsenland in Dinteloord. Hiervoor heeft zij onlangs 9,3 ha glastuinbouwkavel aangekocht van de Tuinbouwontwikkelingsmaatschappij (TOM).
Boer den Hoedt moet wijken voor de ontwikkeling van bedrijventerrein Nieuw Reijerwaard in Ridderkerk. Deze verplaatsing biedt echter de kans om haar unieke teeltsysteem verder uit te breiden naar 6 ha. Deze oppervlakte zal in 2 fases worden gerealiseerd.
Boer den Hoedt teelt op water in plaats van in de grond. Het belangrijkste voordeel van dit teeltsysteem is dat zij het hele jaar gewassen kunnen leveren met een constante kwaliteit. Dit mede dankzij belichting in de wintermaanden. Daarnaast kan de sla ook op de kluit geleverd worden. Kluitsla blijft veel langer vers en is decoratief in de keuken. Door de kluit is eveneens mogelijk om de sla met kluit naar andere landen buiten de EU te exporteren, omdat de houdbaarheid verlengd wordt en de versheid is gegarandeerd.
Boer & den Hoedt is een familiebedrijf met 15 werknemers.
Met deze verkoop is het laatste perceel verkocht in het gebied en zal er over enkele jaren op de 260 ha kavels ca 200 ha glas staan.
De Tuinbouwontwikkelingsmaatschappij (TOM) is een ontwikkelingsbedrijf van Provincie Noord-Brabant en NCB-Ontwikkeling (een bedrijf gelieerd aan de ZLTO).
De TOM is sinds 2002 actief in Noord-Brabant in de herstructurering van de glastuinbouw. Naast de locatie in Dinteloord participeert de TOM in het glastuinbouwproject in Deurne en heeft zij bijgedragen aan de sanering en verplaatsing van bedrijven uit kwetsbare gebieden.
Van suikerbiet tot gietwater
Op Nieuw Prinsenland is al enige jaren een waterzuiveringsinstallatie in gebruik dat het proceswater van de suikerfabriek zuivert en dit water direct levert aan de op Nieuw Prinsenland gevestigde glastuinbouwondernemers als gietwater. Deze installatie is tot stand gekomen in samenwerking tussen de Tuinbouwontwikkelingsmaatschappij (TOM) en de Suikerunie en is uitgevoerd door Veolia en Bruine de Bruin. De zuivering is inmiddels overgedragen aan de Coöperatieve Vereniging Glastuinbouw Nieuw Prinsenland, die de installatie gaat beheren.
Het gietwater dat geleverd wordt voldoet aan de specifieke wensen van de tuinders en is een aanvulling op hun eigen watervoorraad. Iedere aangesloten tuinder heeft een eigen bassin dat voorziet in ca. 85% van de waterbehoefte. Voor de resterende 15% kunnen ze gebruikmaken van de capaciteit van de waterzuiveringsinstallatie.
Op jaarbasis kan ca. 270.000 m3 proceswater van de suikerfabriek omgezet worden naar 200.000 m3 gietwater. De productie van dit water vindt plaats tijdens de suikerbietencampagne. Aangezien dit in de winterperiode is en de vraag naar gietwater in de zomer het grootst is, wordt het geproduceerde water gedurende een aantal maanden opgeslagen in een ondergrondse gietwateropslag van 200.000 m3.
Nieuwsgierig geworden? Bekijk het filmpje over het proces van suikerbiet tot gietwater.
Rijk Zwaan koopt 2e kavel grond in Dinteloord
Rijk Zwaan heeft haar areaal in het glastuinbouwgebied Nieuw Prinsenland vergroot met ruim 23 ha. Nadat zij in 2015 al 26 ha had aangekocht beschikt het bedrijf op deze locatie nu over 49 ha. Met deze ruime aaneengesloten kavel wil Rijk Zwaan haar veredeling en zaadproductie van groentegewassen verder uitbreiden en optimaliseren.
Naast het hoofdkantoor in De Lier beschikt Rijk Zwaan over een vestiging in Fijnaart, dat op circa 10 km afstand ligt van de aangekochte percelen in Dinteloord.
De aankoop door Rijk Zwaan is de derde grote transactie voor de TOM op Nieuw Prinsenland dit jaar. Naast de verkoop aan Lans van ruim 44 ha en 25 ha aan Tomatenkwekerij van Marrewijk, staat de teller nu op 183 ha aan verkochte kavels.
Voor nog eens 50 ha zijn opties afgesloten. Van de ca 260 ha uitgeefbaar is er nog 27 ha te koop.
Op Nieuw Prinsenland zijn verder nog gevestigd de tomatenkwekerijen van RedStar en van Jan van Marrewijk en Auberginekwekerij De Jong.
Het familiebedrijf Rijk Zwaan heeft zo’n 2.800 medewerkers, waarvan 1.200 in Nederland.
De belangrijkste redenen voor Rijk Zwaan om uitbreiding in Dinteloord te realiseren zijn de ruime, goed ontsloten kavels in de buurt van haar vestiging in Fijnaart en de mogelijkheid tot kassenbouw.
De Tuinbouwontwikkelingsmaatschappij (TOM) is een ontwikkelingsbedrijf van Provincie Noord-Brabant en NCB-Ontwikkeling (een bedrijf gelieerd aan de ZLTO).
De TOM is sinds 2002 actief in Noord-Brabant in de herstructurering van de glastuinbouw. Naast de locatie in Dinteloord participeert de TOM in het glastuinbouwproject in Deurne en heeft zij bijgedragen aan de sanering en verplaatsing van bedrijven uit kwetsbare gebieden.
Tomatenkwekerij Van Marrewijk koopt 25,5 ha grond in Dinteloord
Tomatenkwekerij Van Marrewijk uit Delfgauw koopt 25,5 ha tuinbouwgrond in het glastuinbouwgebied Nieuw Prinsenland te Dinteloord. Dit is het zesde bedrijf dat zich vestigt in dit gebied. Jan van Marrewijk gaat met zijn zoons op die locatie een geheel nieuw bedrijf opzetten van ca 20 ha netto glas. Het bedrijf in Delfgauw (ca 8,2 ha glas) heeft hij verkocht .
Het familiebedrijf Van Marrewijk is opgericht in 1920 en heeft zich in de loop der jaren gespecialiseerd in het telen van tomaten. De zonen Twan en Lars zijn al werkzaam op het bedrijf. Stijn, zijn derde zoon, volgt na dit schooljaar, als hij de opleiding Green-Tech heeft afgerond. Zij zijn de vierde generatie.
Van Marrewijk is lid van telersvereniging Prominent en teelt voor deze vereniging grove trostomaten van de hoogste kwaliteit.
De Tuinbouwontwikkelingsmaatschappij (TOM) zet met de verkoop aan Van Marrewijk de positieve trend voort van de afgelopen periode. Nadat Lans in december 44 ha heeft aangekocht, is met deze nieuwe verkoop 160 ha verkocht op Nieuw Prinsenland.
In het gebied zijn verder gevestigd: RedStar, Jan van Marrewijk, Auberginekwekerij De Jong en Rijk Zwaan.
De belangrijkste overweging voor Van Marrewijk om zich te vestigen op Nieuw Prinsenland is het vooruitstrevende karakter en de duurzaamheid van het gebied. Met in de nabije toekomst restwarmte van de suikerfabriek en op termijn warmte en CO2 van industriegebied Moerdijk, kan er duurzaam geproduceerd worden. Hiermee zijn zij gesetteld voor de toekomst.
Nieuw Prinsenland heeft primeur bij realisatie EnergywebXL
De start van de realisatie van Energyweb XL is een feit. Onlangs hebben de provincie Noord-Brabant en regionaal netwerkbedrijf Enexis hiervoor de intentieverklaring getekend. Met EnergywebXL willen Enexis en de provincie structureel bijdragen aan het besparen op het energieverbruik in Noord-Brabant. Daarbij zal EnergywebXL zorgen voor de infrastructuur voor het transport van warmte en CO2 in en rond het haven- en industriegebied Moerdijk (HIM). De eerste fysieke verbinding zal zijn tussen HIM en het glastuinbouwcomplex Nieuw Prinsenland, dat hiermee de primeur heeft.
Bedrijven op HIM voeren restwarmte nu nog af via de lucht of het oppervlaktewater. Terwijl Nieuw Prinsenland juist een grote en permanente behoefte heeft aan die warmte en CO2. Alleen de verbinding tussen de twee ontbrak. Omdat zowel aanbieders als afnemers van deze restwarmte en CO2 zeer geïnteresseerd waren in zo’n verbinding, wordt er gewerkt aan een oplossing die hopelijk technisch én economisch haalbaar is. Als het haalbaar is zal het resultaat straks een energiebesparing zijn van circa 1,25 petajoule per jaar (ofwel de warmtevraag van 50.000 huishoudens).
Nieuwe verbindingen naar de toekomst
De verbinding tussen HIM en Nieuw Prinsenland moet het begin zijn van een veel groter netwerk, dat omschakelt van fossiele brandstoffen naar hernieuwbare energie. Zo willen de provincie, Enexis en andere partijen in de warmteketen gaan kijken naar opties om EnergywebXL verder uit te breiden. Het gaat dan om verbindingen naar het Amernet, naar de glastuinbouwgebieden Plukmadese Polder en Spiepolder, naar Logistiek Park Moerdijk en een verbinding met geothermie-projecten. Al deze opties samen kunnen een besparing opleveren van 4,5 petajoule per jaar. Dat is ruim 3% van de totale warmtebehoefte van Noord-Brabant (goed voor 170.000 huishoudens). Op deze manier vormt EnergywebXL een belangrijke schakel in de economische ontwikkeling van een energieneutraal haven- en industriegebied.
Lans Tomaten breidt uit met 44 ha grond op Nieuw Prinsenland
Opnieuw zal een belangrijke kwekerij zich vestigen op Nieuw Prinsenland. Tomatenbedrijf Lans kocht er onlangs 44 hectare tuinbouwgrond en is daarmee het vijfde bedrijf dat gaat werken vanuit dit unieke en duurzame glastuinbouwgebied. Een belangrijke voorwaarde voor vestiging was volgens Lans de beschikbaarheid van restwarmte en CO2. Dankzij restwarmte van de suikerfabriek en op termijn warmte en CO2 van industriegebied Moerdijk is duurzaam produceren op een groot areaal dichterbij dan ooit.
Lans wil op Nieuw Prinsenland haar productie van diverse soorten tomaten verder uitbreiden. Momenteel vindt de productie plaats op vijf locaties in het Westland en in het Zeeuwse Rilland, met 52 hectare glasoppervlakte. Op de nieuwe locatie komt daar nog eens 35 hectare kas bij (in 4 fasen van 8,5 hectare). De eerste spade gaat eind 2017 de grond in.
De Tuinbouwontwikkelingsmaatschappij (TOM) is enthousiast over de komst van Lans, dat in de voetsporen treedt van RedStar, Jan van Marrewijk, Auberginekwekerij De Jong en Rijk Zwaan. Inmiddels is zo’n 60 % van de beschikbare 260 hectare verkocht, waarmee Nieuw Prinsenland hard op weg is om hét innovatieve tuinbouwcluster van Nederland te worden.
Met Lans heeft Nieuw Prinsenland meteen ook een echte pionier op het gebied duurzame tuinbouwoplossingen aan boord. Zo liep Lans in het verleden al voorop in belichte teelt en het gebruik van WKK's. Een drang naar vernieuwing die volop de ruimte krijgt op Nieuw Prinsenland, waar ook al een duurzaam gietwatersysteem en spuiwaterzuivering operationeel is.
Nieuw Prinsenland in twee stappen naar volledige restwarmte
Al jaren kijken Suiker Unie en TOM naar de mogelijkheid voor het toepassen van restwarmte. Een van de problemen die daarbij speelde was de beperkte beschikbaarheid van warmte in de winterperiode en de voorziening van CO2.
Dat streven raakt in een stroomversnelling nu de provincie Noord-Brabant en Enexis aan een fysieke verbinding tussen haven- en industriegebied Moerdijk en Nieuw Prinsenland gaan werken. Hierbij gaat het om warmte en CO2, als aanvulling op de warmte van de suikerfabriek. Eind november 2016 tekenden Anne-Marie Spierings van de provincie en Henk Visser van Enexis een intentieverklaring tot samenwerking.
De reeds actieve glastuinbedrijven op Nieuw Prinsenland (Auberginekwekerij De Jong, Red Star, Tomatenkwekerij Jan van Marrewijk, Rijk Zwaan en binnenkort ook Lans Tomaten) kijken uit naar de eerste fysieke verbinding. Volgens Piet Janmaat van de Tuinbouwontwikkelingsmaatschapij (TOM) kunnen deze bedrijven hopelijk al vanaf 2019 gebruikmaken van de restwarmte van de suikerfabriek en in de loop van 2021 van de warmte en CO2 van haven- en industriegebied Moerdijk.
Naast glastuinbouw zijn er in de toekomst nog meer afnemers in het gebied. Paul Mesters, directeur productie van de suikerfabriek in Dinteloord ziet ook voor zijn fabriek kansen om verder te verduurzamen. “Hoe mooi zou het zijn als de warmte van Moerdijk op termijn ook de warmte en stoomvraag van de suikerfabriek kan invullen. Dan maken we in deze regio pas echt een sprong voorwaarts.”
Inspirerende workshop ‘Meststoffen terugwinning in de glastuinbouw’
Op 19 oktober 2016 organiseren NWP, LTO Glaskracht, TOM tuinbouwontwikkelingsmaatschappij en Topsector Water een inspirerende presentatie + workshop over de terugwinning van meststoffen in de glastuinbouw. Deze dag is met name bedoeld en interessant voor watertechnologiebedrijven en (semi)overheden die betrokken zijn bij de kwaliteit van het oppervlaktewater en zuivering, maar uiteraard ook voor andere belanghebbenden. We nodigen geïnteresseerden van harte uit om aan deze unieke workshop deel te nemen.
Tijdens de workshop gaan we graag met u in gesprek over de volgende vraag: hoe haal je tegen aanvaardbare kosten de nuttige meststoffen uit het restwater (spuiwater) van de glastuinbouw, zodat deze weer gebruikt kunnen worden? We gaan hiermee aan de slag aan de hand van een casus in glastuinbouwgebied Nieuw-Prinsenland. Het programma bestaat daarnaast uit een rondleiding en een casestudie in groepen.
De bijeenkomst vindt plaats in Hotel-Restaurant Thuis aan de Westvoorstraat 6 in Dinteloord en het programma ziet er als volgt uit:
- 10.00 Ontvangst in Hotel-Restaurant Thuis
- 10.15 Presentatie casus & aanpak Nieuw Prinsenland - Daan van Empel | LTO Glaskracht - Piet Janmaat | Tuinbouwontwikkelingsmaatschappij
- 11.15 Excursie waterzuivering en glastuinbouwgebied Nieuw-Prinsenland
- 12.45 Netwerklunch
- 13.30 Workshop met casus
- 15.00 Terugkoppeling en follow-up
- 15.30 Afsluiting en borrel
Nieuwe windmolens op Nieuw Prinsenland ronden windenergieproject af
Zes molens, met een hoogte van circa 90 meter en een rotordiameter van ruim 100 meter, staan op de vloeivelden van Suiker Unie en worden geëxploiteerd door Raedthuys. De drie molens die nu worden gebouwd staan aan de rand van het glastuinbouwgebied en worden gerealiseerd door een combinatie van bedrijven onder de naam Windmolenpark Zuid-Dintel.
Met de realisatie van het windenergieproject – het resultaat van een lange, intensieve samenwerking – wordt een verdere invulling gegeven aan het duurzame karakter van het gebied. Waarbij de productie van windenergie, groen gas en de uitwisseling van restwarmte van grote meerwaarde kunnen zijn voor de bedrijven van Nieuw Prinsenland en een extra kans creëren om op efficiënte en winstgevende wijze samen te werken.
Op initiatief van de Tuinbouwontwikkelingsmaatschappij (TOM) wordt op dit moment nader onderzocht of rechtstreekse levering van een deel van deze duurzame stroom aan de glastuinbouwbedrijven mogelijk is. Vooralsnog staan wettelijke regels deze efficiënte koppelingen in de weg, maar betrokken partijen streven ernaar om experimenteerruimte te krijgen. Dit geeft zowel financiële voordelen als een grotere benutting van windenergie en dus een reductie van CO2-uitstoot.